Vedanta Desika

1269–1370 / Purattasi, Shravana Thoopul, Kanchipuram, Tamil Nadu / India

Yatiraja Saptati

Shriimate raamaanujaaya namaha
Shriimate nigamaanta mahaa desikaaya namaha

yatiraaja saptatiH

shriimaan.h veN^kaTa naathaaryaH kavitaarkika kesarii |
vedaantaa chaarya varyome sannidhattaaM sadaahR^idi ||

kamapyaadhyaM guruM vande kamalaa gR^ihamedhinam.h.
pravaktaa chhandasaaM vaktaa pa~ncha raatrasya yaH svayam.h..1

saha dharmachariiM shaureH saMmantrita jagadhditaam.h.
anugrahamayiiM vande nityamaj~naata nigrahaam.h..2

vande vaikuNTha senaanyaM devaM suutravatii sakham.h.
yadvetra shikhara spande vishvametad.h vyavasthitam.h..3

yasya saarasvata sroto vakulaamoda vaasitam.h.
shrutiinaaM vishramaayaalaM shaThaariiM tamupaasmahe..4

naathena muninaa tena bhaveyaM naathavaahanam.h.
yasya naigamikaM tatvaM hastaamalakataaM gatam.h..5

namasyaamyaravindaaxaM naatha bhaave vyavasthitam.h.
shudhda satva mayaM shaureH avataaramivaaparam.h..6

anujjhita xamaa yogamapuNyajana baadhakam.h.
aspR^iShTa madiraa gandhaM raamaM turyamupaasmahe..7

vigaahe yaamunaM tiirthaM saadhu bR^indaavane sthitam.h.
nirasta jihmaga sparshe yatra kR^iShNaH kR^itaadaraH..8

dayaa nighnaM yatiindrasya deshikaM puurNamaashraye.
yena vishva sR^ijo viShNoH apuuryata manorathaH..9

praNaamaM laxmaNamuniH pratigR^ihNaatu maamakam.h.
prasaadhayati yatsuuktiH svaadhiina patikaaM shrutim.h..10

upaviitinam.h uurdhva puNDravantaM
trijagat.h puNya phalaM tridaNDa hastam.h.
sharaNaagata saartha vaahamiiDe
shikhayaa shekhariNaM patiM yatiinaam.h..11

prathayan.h vimateShu tiixNa bhaavaM
prabhurasmat.h pariraxaNe yatiindraH.
apR^ithak.h pratipanna yanmayatvaiH
vavR^idhe pa~nchabhir.h aayudhairmuraareH..12

shamitodaya sha~Nkaraadi garvaH
sva balaadudhdR^ita yaadavaprakaashaH.
avaropi tavaan.h shrutera paarthaan.h
nanu raamaavarajaH sa eSha bhuuyaH..13

abahushruta saMbhavaM shrutiinaaM
jaratii naama yathaayatha prachaaram.h.
vinivarta yituM yatiishvaroktiH
vidadhe taaH sthira niiti pa~njara sthaaH..14

amunaa tapanaatishaayi bhuumnaa
yatiraajena nibadhda naayaka shriiH.
mahatii guru pa~Nkti haara yaShTiH
vibudhaanaaM hR^idaya~Ngamaa vibhaati..15

aluuna paxasya yati xamaabhR^ito
vibhaati vaMshe hari tatvam.h axatam.h.
yadudbhavaaH shudhda suvR^itta shiitalaaH
bhavanti muktaavali bhuuShaNaM bhuvaH..16

anapaaya viShNupada saMshrayaM bhaje
kalayaa kayaa.api kalayaa.apyanujjhitam.h.
akala~Nka yogam.h ajaDaashayodayaM
yatiraaja chandram.h uparaaga duuragam.h..17

abhigamya samya ganaghaaH sumedhaso
yati chakravarti pada padma pattanam.h.
hari bhakta daasya rasikaaH parasparaM
kraya vikrayaarha dashayaa samindhate..18

paruShaati vaada parivaada paishuna-
prabhR^iti prabhuuta pataniiya pa~Nkilaa.
svadate mamaadhya subhagaa sarasvatii
yatiraaja kiirtti katakair.h vishodhitaa..19

anukalpa bhuuta murabhit.h padaM sataaM
ajahat.h trivargam.h apavarga vaibhavam.h.
chala chitta vR^itti vinivartta nauShadhaM
sharaNaM yatiindra charaNaM vR^iNii mahe..20

shvasi taava dhuuta paravaati vaibhavaaH
nigamaanta niiti jaladhestalas.h pR^ishaH.
prati paadayanti gatim.h aapavargikiiM
yati saarvabhauma padasaat.h kR^itaashayaaH..21

muule nivishya mahataaM nigama drumaaNaaM
muShNan.h prataaraka bhayaM dhR^ita naikadaNDaH.
ra~Ngesha bhaktajana maanasa raajahaMso
raamaanujaH sharaNamastu muniH svayaM naH..22

sanmantravit.h xipati saMyaminaaM narendraH
saMsaara jihmaga mukhaiH samupasthitaM naH.
viShvak.h tataM viShaya lobha viShaM nijaabhiH
gaaDhaanu bhaava garuDa dhvaja bhaavanaabhiH..23

naathaH sa eSha yaminaaM nakha rashmi jaalaiH
antar.h niliinam.h apaniiya tamo madiiyam.h.
vij~naana chitram.h anaghaM likhatiiva chitte
vyaakhyaana keli rasikena karaambujena..24

udgR^ihNatiimupaniShatsu niguuDhamarthaM
chitte niveshayitum.h alpa dhiyaaM svayaM naH.
pashyema laxmaNa muneH pratipanna hastaam.h
unnidra padma subhagaam.h upadesha mudraam.h..25

aakarShaNaani nigamaanta sarasvatiinaaM
uchchaaTa naani bahir.h antar.h upaplavaanaaM.
pathyaani ghora bhava saMjvara piiDitaanaaM
hR^idhyaani bhaanti yatiraaja muner.h vachaaMsi..26

shiita svabhaava subhagaanubhavaH shikhaavaan.h
doShaavamarda niyatonnati roShadhiishaH.
taapaanubandha shamanastapanaH prajaanaaM
raamaanujo jayati saMvalita tridhaamaa..27

jayati sakala vidhyaa vaahinii janma shailo
jani patha parivR^itti shraanta vishraanti shaakhii.
nikhila kumati maayaa sharvarii baala suuryo
nigama jaladhi velaa puurNa chandro yatiindraH..28

muni bahumata saaraa mukti nishreNi keyaM
sahR^idaya hR^idayaanaaM shaashvatii diShTa sidhdiH.
shamita durita gandhaa saMyami indrasya suuktiH
parichita gahanaa naH prasnuviita prasaadam.h..29

bhava maru parikhinna sphiita paaniiya sindhuH
durita rahita jihvaa dugdha kulyaa sakulyaa.
shruta nayana sanaabhiH shobhate laxmaNoktiH
naraka mathana sevaasvaada naaDiMdhamaa naH..30

haripada makaranda syandinaH saMshritaanaaM
anugata bahushaakhaastaapam.h unmuulayanti.
shamita durita gandhaaH saMyamiindra prabandhaaH
kathaka jana maniiShaa kalpanaa kalpa vR^ixaaH..31

naanaabhuutair.h jagati samayair.h narma liilaaM vidhitsoH
antyaM varNaM prathayati vibhor.h aadima vyuuha bhede.
vishvaM traatuM viShaya niyataM vya~njitaanugrahaH san.h
viShvakseno yatipatira bhuud.h vetra saaras.h tridaNDaH..32

laxyaM budhde rasika rasanaa laasya liilaa nidaanaM
shudhdaasvaadaM kimapi jagati shrotra divyauShadhaM naH.
laxyaa laxayaiH sita jaladhivadbhaati taatparya ratnaiH
laxmiikaanta sphaTika mukuro laxmaNaarya upadeshaH..33

sthitim.h avadhiir.h ayantyati manoratha sidhdimatiiM
yatipati saMpradaaya nirapaaya dhanopachitaaH.
madhukara mauli daghna mada dantura danti ghaTaa-
karaTa kaTaaha vaahi ghana shiikara shiibharitaam.h..34

nirupadhi ra~Nga vR^itti rasikaan.h abhitaaNDavayan.h
nigama vimarsha keli rasikair.h nibhR^itair.h vidhR^itaH
guNa pariNadhda suukti dR^iDha koNa vighaTTa nayaa
raTati dishaa mukheShu yatiraaja yashaH paTahaH..35

idaM prathama saMbhavat.h kumati jaala kuula~NgaShaaH
mR^iShaa mata viShaanala jvalita jiiva jiivaatavaH.
xarantya mR^itam.h axaraM yati purandarasya uktayaH
chirantana sarasvati chikura bandha sairandhrikaaH..36

sudhaashana sudurgraha shruti samaShTi muShTindhyaH
kathaahavamasau gataan.h kapaTa saugataan.h khaNDayan.h
munir.h manasi laxmaNo mudam.h uda~nchayat.h ya~njasaa
mukunda guNa mauktika prakara shuktibhiH suuktibhiH..37

kapardi mata kardamaM kapila kalpanaa vaaguraaM
duratyayam.h atiitya tad.h druhiNa tantra yantrodaram.h.
kudR^iShTi kuhanaa muke nipatataH parabR^ihmaNaH
kara graha vichaxaNo jayati laxmaNo.ayaM muniH..38

kaNaada paripaaTibhiH kapila kalpanaa naaTakaiH
kumaarila kubhaaShitair.h guru nibandhana granthibhiH.
tathaagata kathaashatais.h tadanusaari jalpairapi
prataaritam.h idaM jagat.h praguNitaM yatiindroktibhiH..39

kathaa kalaha kautuka gR^iha gruhiita kautaskuta-
prathaa jaladhi samplava gR^isana kumbha sambhuutayaH.
jayanti sudhiyo yati xitibhR^id.h antika upaasanaa-
prabhaava paripaktrima pramiti bhaaratii saMpadaH..40

yatiishvara sarasvatii surabhitaashayaanaaM sataaM
vahaami charaNaambujaM praNati shaalinaa maulinaa.
tadanya mata durmada jvalita chetasaaM vaadinaaM
shirassu nihitaM mayaa padama daxiNaM laxyataam.h..41

bhajasva yati bhuupater.h anidamaadi durvaasanaa-
kadadhva parivartana shrama nivartaniiM vartaniim.h.
labhasya hR^idaya svayaM tatha padaayudhaanugraha-
druta prahR^iti nistR^iTad.h durita durvR^itiM nirvR^itim.h..42

kumati vihita grantha granthi prabhuuta mataantara-
grahila manasaH pashyantyalpaaM yatiishvara bhaaratiim.h.
vikaTa murabhidvaxaH piiThii pariShkaraNochitaH
kula giri tulaarohe bhaavii kiyaaniva kaustubhaH..43

sthavira nigama stoma stheyaaM yatiishvara bhaaratiiM
kumati phaNiti xobha xiibaaH xipantu bhajantu vaa.
rasa parimala shlaaghaa ghoSha sphuTatpuTa bhedanaM
lavaNa vaNijaH karpuuraarghaM kiM iti abhimanvate..44

vahati mahilaam.h aadhyo vedhaastrayii mukharair.h mukhaiH
vara tanutayaa vaamo bhaagaH shivasya vivartate.
tadapi paramaM tatvaM gopii janasya vashaMvadaM
madana kadanair.h na klishyante yatiishvara saMshrayaaH..45

nigama pathikachchhaayaa shaakhii niraasha mahaanidhiH
mahita vividhachchhaatra shreNii manoratha saarathiH.
tribhuvana tamaH pratyuuSho.ayaM trividya shikhaamaNiH
prathayati yati xmaabhR^itpaaraavariim.h aviparyayaam.h..46

jaDa mati mudhaa dantaa danti vyathauShadha sidhdayaH
pramiti nidhayaH praj~naa shaali prapaalana yaShTayaH.
shruti surabhayaH shudhdaananda abhivarShuka vaaridaaH
yama gati kathaa vichchhedinyo yatiishvara suuktayaH..47

pratikala miha pratyak.h tatva avalokana diipikaaH
yati paribR^iDha granthaashchintaaM nirantarayanti naH.
akaluSha paraj~naana autsukya xudhaatura durdashaa-
pariNata phala pratyaasiidat.h phalegrahi sugrahaaH..48

mukundaa~Nhgri shradhdaa kumuda vana chandraatapa nibhaaH
mumuxaaM axobhyaaM dadati muni bR^indaaraka giraH.
sva sidhdaanta dhvaanta sthira kutuka durvaadi pariShad.h
divaabhiita prexaa dinakara samutthaana paruShaaH..49

niraabaadhaa bodhaayana bhaNita niShyanda subhagaaH
vishudhda upanyaasa vyatibhidura shaariiraka nayaaH.
akuNThaiH kalpante yatipati nibandhaa nija mukhaiH
anidraaNa praj~naa rasa dhamani vedhaaya sudhiyaam.h..50

vikalpaaTopena shrutipatham.h asheShaM vighaTayan.h
yadR^ichchhaa nirdiShTe yati nR^ipati shabde viramati.
vitaNDaahaM kurvat.h prati kathaka vetaNDa pR^itanaa-
viyaata vyaapaara vyati mathana saMrambha kalahaH..51

pratiShThaa tarkaaNaaM pratipadamR^ichaaM dhaama yajuShaaM
pariShkaaraH saamnaaM paripaNam.h atharvaa~NgirasayoH.
pradiipas.h tatvaanaaM prati kR^itirasau taapasa giraaM
prasattim.h saMvitteH pradishati yatiishaana phaNitiH..52

hataavadhye hR^idhye hari charaNa pa~Nkeruha yuge
nibadhnantyai kaantyaM kimapi yati bhuubhR^it.h phaNitayaH.
shunaasiira skandha druhiNa hara heramba hutabhuk.h-
prabheshaadi xudra praNati parihaara pratibhuvaH..53

yathaabhuuta svaarthaa yati nR^ipati suuktir.h vijayate
sudhaa saMdohaabdhiH sucharita vipaktiH shrutimataam.h.
kathaa dR^ipyat.h kautaskuta kalaha kolaahala hata-
trivedii nirveda prashamana vinoda praNayiinii..54

shruti shreNii chuuDaapada bahumate laxmaNa mate
sva paxasthaan.h doShaan.h vitatha matir.h aaropayati yaH.
sva hastena utxiptaiH sa khalu nija gaatreShu bahulaM
galadbhir.h jambaalair.h gagana talam.h aalimpati jaDaH..55

niraaloke loke nirupadhi para sneha bharito
yati xamaabhR^idh.h diipo yadi na kila jaajvalyata iha.
ahaMkaara dhvaantaM vijahati kathaMkaaramanaghaaH
kutarka vyaalaughaM kumati mata paataaLa kuharam.h..56

yati xamaabhR^id.h dhR^iShTaM matamiha naviinaM tadapi kiM
tataH praageva anyad.h vada tadapi kiM varNa nikaShe.
nishaam.h yantaaM yadvaa nijamati tiraskaara vigamaat.h
niraata~NkaaShTa~Nka dramiDa guhadeva prabhR^itayaH..57

sudhaasaaraM shriimadhyativara bhuvaH shrotra kuhare
niShi~nchanti nya~nchan.h nigama garimaaNaH phaNitayaH.
yadaas.h vaadaabhyaasa prachaya mahima ullaasita dhiyaaM
sadaa svaadhyaM kaale tadamR^itaM anantaM sumanasaam.h..58

yati xoNii bhartur.h yadi damanidaM bhoga janataa-
shiraH shreNii juShTaM tadiha dR^iDha bandhaM prabhavati.
avidhyaa aNyaanii kuhara viharan.h maamaka manaH-
pramaadyan.h maata~Nga prathama nigalaM paada yugalam.h..59

savitrii muktaanaaM sakala jagadenaH prashamanii
gariiyobhis.h tiirtthair.h upachita rasaa yaamuna mukhaiH.
niruchchhedaa nimna itaram.h api samaaplaavayati maaM
yadR^ichchhaa vixepaad.h yatipati dayaa divya taTinii..60

chintaasheSha durartha dantura vachaH kanthaa shata granthilaaH
sidhdaantaa na samindhate yativara granthaanu saMdhaayini.
muktaa shukti vishudhda sidhda taTinii chuuDaala chuuDaapadaH
kiM kulyaaM kalayeta khaNDa parashur.h maNDuuka ma~njuuShikaam.h..61

vande taM yaminaaM dhurandharam.h ahaM maanaandhakaara druhaa
panthaanaM paripanthinaaM nija dR^ishaa rundhaanam.h indhaanayaa.
dattaM yena dayaa sudhaambu nidhinaa piitvaa vishudhdaM payaH
kaale naH karishaila kR^iShNa jaladaH kaa~NxaadhikaM varShati..62

kaaShaayeNa gR^ihiita piita vasanaa daNDaistrabhir.h maNDitaa
saa muurtir.h muramardanasya jayati trayyanta saMraxiNii.
yat.h prakhyaapita tiirtha vardhita dhiyaam.h abhyasyataaM yadguNaan.h
aa sindhor.h anidaM pradesha niyataa kiirtiH prajaagarti naH..63

lipse laxmaNa yoginaH padayugaM rathyaa paraagachchhaTaa
raxaaropaNa dhanya suuri pariShat.h siimanta siimaantikam.h
bhixaa paryaTana xaNeShu bibharaaMchakre gaLat.h kilbiShaa
yad.h vinyaasa miSheNa patra makarii mudraaM samudraambaraa..64

naanaa tantra vilobhitena manasaa nirNiita durniitibhiH
kaShTaM kutsita dR^iShTabhir.h yatipater.h aadesha vaideshikaiH.
vyaaso haasapadii kR^itaH parihR^itaH praachetasash.h chetasaH
kluptaH keli shukaH shukaH sa cha mudhaa baadhaaya bodhaayanaH..65

arthyaa tiShThati maamikaa matirasaa vaajanma raajanvatii
patyaa saMyaminaam.h anena jagataam.h atyaahita chchhedinaa.
yat.h saarasvata dugdha saagara sudhaa sidhdauShadha aasvaadinaaM
prasvaapaaya na bobhaviiti bhagavan.h maayaa mahaayaaminii..66

shudhdaadesha vashaMdadii kR^ita yati xoNiisha vaaNiishataa-
pratyaadiShTa bahirgatiH shruti shiraH prasaadam.h aasiidati.
dugdho danvada patya sannidhi sadaa saamoda daamodara-
shlaxNaa lokena daur.h lalitya lalita unmeShaa maniiShaa mama..67

aastaaM naama yatiindra padhdati juShaam.h aajaana shudhdaa matiH
tachchaa vyaaja vidagdha mugdha madhuraM saarasvataM shaashvatam.h.
ko vaa chaxur.h uda~nchayedapi puraH saaTopa tarkachchhaTaa
shastraa shastri vihaara saMbhR^ita raNaas.h vaasdeShu vaadeShu naH..68

paryaaptaM paryachaiShaM kaNacharaNa kathaam.h aaxapaadaM shishixe
miimaaMsaa maaMsalaatmaa samajaniShi muhuH saaMkhya yogau samaakhyam.h.
itthaM taistair.h yatiindra truTita bahumR^iShaa tantra kaantaara paanthaiH
antarmoha xapaandhair.h ahaha kimiha nashchintaniiyaM taniiyaH..69

gaathaa taathaagataanaaM gaLati gamanikaa kaapilii kvaa.api liinaa
xiiNaa kaaNaada vaaNii dR^ihiNa hara giraH saurabhaM naarabhante.
xaamaa kaumaari loktir.h jagati gurumataM gauravaat.h duuravaantaM
kaa sha~Nkaa sha~Nkaraader.h bhajati yatipatau bhadra vediiM trivediim.h..70

viShvag.h vyaapinya gaadhe yati nR^ipati yashaH saMpade kaarNa ve.asmin.h
shradhdaa shudhdaavagaahaiH shubhamati bhirasau ve~NkasTesho.abhiShiktaH
praj~naa daurjanya garjat.h prati kathaka vachastuula vaatuula vR^ityaa
saptatyaa saaravatyaa samatanuta sataaM priitimetaaM sametaam.h..71

aashaa mata~Ngaja gaNaan.h viShahya vegaan.h
paade yati xiti bhR^itaH prasabhaM nirundhan.h.
kaaryaH kathaahava kutuuhalibhiH pareShaaM
karNe sa eSha kavitaarkika siMha naadaH..72

upashamita kudR^iShTi viplavaanaam.h
upaniShadaam.h upachaara diipikeyam.h
kahalita bhagavad.h vibhuuti yugmaaM
diShatu matiM yatiraaja saptatir.h naH..73

karatala aamalakiikR^ita satpathaaH
shruti vataMsita suunR^ita suuktayaH.
divasa taarakayanti samatsaraan.h
yati purandara saptati saadaraaH..74

kavitaarkika siMhaaya kalyaaNaguNashaaline .
shriimate veN^kaTeshaaya vedaantagurave namaH
109 Total read