shriimaan.h veN^kaTa naathaaryaH kavitaarkika kesarii |
vedaantaa chaarya varyome sannidhattaaM sadaahR^idi ||

1 para vyuuha varNakaH

a~NgeShvaananda mukhya shruti shikhara miladdaNDakaM gaNDa puurvaM
praage vaabhyasya ShaTsu pratidisham.h anaghaM nyasya shuddhaastra bandhaaH.
paxi vyatyasta paxi dvitaya mukha puTa prasphuTodaara taaraM
mantraM gaarutmataM taM hutavaha dayitaa shekharaM shiilayaamaH.. 1

vedaH svaarthaadhi ruuDho bahir.h abahir.h abhivyaktim.h abhyeti yasyaaM
siddhiH saa~NkarShaNii saa pariNamati yayaa saapavarga trivargaa.
praaNasya praaNamanyaM praNihita manaso yatra nirdhaarayanti
praachii saa brahma vidyaa parichita gahanaa paatu gaarutmatii naH.. 2

netraM gaayatra muuche trivR^iditi cha shiro naamadheyaM yajuuMShi
chhandaam.h sya~Ngaani dhiShNyaatmabhi rajani shaphair.h vigraho vaama devyam.h.
yasya stomaatmano.asau bR^ihaditara garut.h taadR^ishaamnaata puchchhaH
svaachchhandyaM naH prasuutaaM shruti shata shikharaabhiShTutaatmaa garutmaan.h..

yo yaM dhatte svaniShThaM vahanamapi varaH sparshito yena yasmai
yasmaad.h yasyaahava shriir.h vidadhati bhajanaM yatra yatreti santaH.
praayo devaH sa itthaM hari garuDa bhidaa kalpitaa roha vaaha-
svaabhaavyaH svaatma bhavyaH pradishatu shakunir.h brahma sabrahmataaM naH.. 4

eko viShNor.h dvitiiyas.h tri chatura viditaM pa~ncha varNii rahasyaM
ShaaDguNya smera sapta svara gatir.h aNimaa aadi aShTa saMpan.h navaatmaa.
devo darviikaraarir.h dasha shata nayanaaraati saahasra laxeH
vikriiDat.h paxa koTir.h vighaTayatu bhayaM viita sa~Nkhyodayo naH.. 5

satyaadyaiH saatvataadi prathita mahimabhiH pa~nchabhir.h vyuuha bhedaiH
pa~nchaabhikhyo nirundhan.h bhavagarala bhavaM praaNinaaM pa~ncha bhaavam.h
praaNaa paanaadi bhedaat.h prati tanu maruto daivataM pa~ncha vR^itteH
pa~nchaatmaa pa~ncha dhaa.asau puruSha upaniShad.h ghoShitas.h toShayen.h naH.. 6

shliShyad.h bhogiindra bhoge shruti nikara nidhau muurti bhede svakiiye
varNa vyaktiir.h vichitraaH parikalayati yo vaktra baahuuru paadaiH.
praaNaH sarvasya janto prakaTita parama brahma bhaavaH sa ittam.h
kleshaM chindan.h khageshaH sapadi vipadi naH sannidhiH sannidhattaam.h.. 7

agre tiShThan.h udagro maNi mukura ivaananya dR^iShTer.h muraareH
paayaan.h maayaa bhuja~Ngii viShama viSha bhayaad.h gaaDhamasmaan.h garutmaan.h.
xubhyat.h xiiraabdhi paathaH saha bhava garala sparsha sha~Nkii sasha~Nke
chhaayaaM dhatte yadiiyaam.h hR^idi hari hR^idayaa roha dhanyo maNiindraH.. 8

2. amR^itaaharaNa varNakaH

aahartaaraM sudhaayaa duradhigama mahaa chakra durga sthitaayaaH
jetaaraM vajra paaNeH saha vibudha gaNai raahave baahu vegaat.h.
viShNau sampriiyamaaNe vara vinimayato vishva vikhyaata kiirtiM
devaM yaa.asuuta saa.asau dishatu bhagavatii sharma daaxaayaNii naH.. 9

vitraasaad.h viiti hotraM prathamam.h adhigatair.h antike manda dhaamnaa
bhuuyas.h tenaiva saardhaM bhaya bhara taralair.h vandito deva bR^idaiH.
kalpaanta xobha daxaM kathamapi kR^ipayaa samxipan.h dhaama chaNDam.h
bhitvaa.aNDaM nirjihaano bhava bhaya miha naH khaNDayat.h vaNDajendraH.. 10

xuNNa xoNii dharaaNi xubhita chatu rakuupaara timyad.h garunti
truTyat.h taaraa saraaNi sthapuTita vibudha sthaanakaani xipeyuH.
paataala brahmma saudhaavadhi vihita mudhaa.a.a vartanaani asmadaartim.h
brahmaaNDasya antaraale bR^ihati khaga pater.h arbhaka kriiDitaani.. 11

samvichchhastraM dishantyaa saha vijaya chamuuraashiShaH preShayantyaa
sambadhnantyaa tanutraM sucharitamashanaM pakkaNaM nirdishantyaa.
eno.asmad.h vainateyo nudatu vinatayaa klupta raxo visheShaH
kadruu sa~Nketa daasya xapaNa paNa sudhaa laxa bhaixaM jighR^ixuH.. 12

vixepaiH paxatiinaaM anibhR^ita gatibhir.h vaadita vyoma tuuryo
vaachaalaam.h bhodhi viichii valaya virachitaa laka shabdaanu bandhaH.
dikkanyaa kiiryamaaNa xaraduDu nikara vyaaja laajaabhiSheko
naakonmaathaaya gachchhan.h narakamapi sa me naaga hantaa nihantu.. 13

R^ixaaxa xepa daxo mihira himakarottaala taalaabhighaatii
velaavaaH keli lolo vividha ghanaghaTaa kandu kaaghaata shiilaH.
paayaannaH paata kebhyaH pataga kula pateH paxa vixepa jaato
vaataH paataala lehaa paTaha paTurava aarambha samrambha dhiiraH.. 14

kiM nirghaataH kimarkaH paripatati divaH kiM samiddho.aya maurvaH
kimsvit.h kaartasvara adrir.h nanu viditamidaM vyoma vartmaa garutmaan.h.
aasiidati aajihiirShati abhi patati harat.h yatti haa taata haa.ambeti
aalaapodyukta bhillaakula jaThara puTaH paatu naH patri naathaH.. 15

aasR^ikvyaaptair.h asR^igbhir.h duru pashama tR^iShaa shaatanii shaata daMShTraa
koTi loTat.h karoTii vikaTa kaTakaTaaraava goraavataaraa.
bhindyaat.h saardhaM pulindyaa sapadi parihR^ita brahmakaa jihmagaareH
udvellad.h bhilla pallii nigaraNa karaNa.a paaraNaa kaaraNaaM naH.. 16

svachchhanda svargi bR^inda prathamatama mahotpaata nirghaata ghoraH
svaanta dhvaantaM nirundhyaad.h dhuta dharaNi payoraashiH aashiiviShereH.
pratyudyud.h bhilla pallii bhaTa rudhira sarillola kallola maalaa-
haalaa nirvesha helaa halahala bahulo harSha kolaahalo naH.. 17

saandra krodhaanubandhaat.h sarasi nakha mukhe paadape gaNDa shaile
tuNDaagre kaNTha randhre tadanu cha jaThare nirvisheShaM yuyutsuu.
avyaadasmaan.h abhavyaada vidita nakhara shreNi daMShTraa niveshau
jiivagraahaM gR^ihiitvaa kamaTha karaTinau bhaxayan.h paxi mallaH.. 18

alpaH kalpaanta liilaa naTa makuTa sudhaa suuti khaNDo bahuunaaM
niH saaras.h tvad.h bhujaadreH anubhavatu mudhaa manthanaM tveSha sindhuH.
raakaa chandras.h turaahoH svamiti kathayataH prexya kadruu kumaaraan.h
saantarhaasaM khagendraH sapadi hR^ita sudhas.h traayataaM aayataan naH.. 19

aaraad.h abhyutthita airaavatam.h amita javo da~ncha duchchaiH shravaskaM
jaata xobhaM vimathnan.h dishi dishi diviShad.h vaahi niishaM xaNena.
bhraamyan.h savyaapa savyaM sumahati miShati svargi saarthe sudhaarthaM
pre~Nkhan.h netraH shriyam.h naH prakaTayatu chiraM paxavaan.h mantha shailaH.. 20

asthaaneShu grahaaNaam.h aniyata vihitaananta vakraati chaaraaH
vishvopaadhi vyavasthaa vigama vilulita praagavaagaadi bhedaaH.
dvitraaH sutraama bhakta graha kalaha vidhaa vaNDa jendrasya chaNDaaH
paxotxepaa vipaxa xapaNa sarabhasaaH sharma me nirmimiiran.h.. 21

tattat.h pratyarthi saaraavadhi vihita mR^iShaa roSha gandho ruShaa.andhaiH
ekaH kriiDan.h anekaiH surapati subhaTair.h axato raxataan.h naH.
anyonyaa baddha laxaa paharaNa vihitaaM anda maatsarya tu~NgaiH
a~Ngaireva svakiiyair.h ahamahamikayaa maanito vainateyaH.. 22

astavyomaantam.h antarhita nikhila harin.h maNDalaM chaNDa bhaanoH
luNTaakair.h yairakaaNDe jagada khilamidam.h sharvarii varvariiti.
pre~Nkholat.h svargagolaH skhalad.h uDunikara skandha bandhaan.h nirundhan.h
ramhobhis.h tair.h madamho haratu taralita brahma sadmaa garutmaan.h.. 23

yaH svaa~Nge sa~Ngaraantar.h garudanila lava stambhite jambhashatrau
kuNThaastre sanna kaNThaM praNayati pavaye paxaleshaM dideshaH.
so.asmaakaM saMvidhattaaM surapati pR^itanaa dvandva yuddhaika mallo
maa~NgalyaM vaalakhilya dvijavara tapasaaM ko.api muurto vivartaH.. 24

rudraan.h vidraavya sendraan.h hutavaha sahitaM gandhavaahaM gR^ihiitvaa
kaalaM niShkaalaya dhuutvaa nirR^iti dhanapatii paashinaM kleshayitvaa.
sarpaaNaaM chhaadmikaanaaM amR^ita maya paNa praapaNa praapta darpo
nirbaadhaM kvaapi sarpan.h apaharatu harer.h aupavaahyo madaMhaH.. 25

3.naagadamana varNakaH

bhugna bhruur.h bhruukuTiibhR^id.h bhramadamita garut.h xobhita xmaantarixaH
chakraaxo vakra tuNDaH kharatara nakharaH kruura daMShTraa karaalaH.
paayaad.h asmaan.h apaayaad.h bhayabhara vigalad.h danda shuukendra shuukaH
shaureH sa~Nkrandanaadi pratibhaTa pR^itanaa krandanaH syanda nendraH.. 26

aryamNaa dhurya yoktra grahaNa bhaya bhR^itaa saantvito anuurubandhaat.h
kodaNDajyaaM jighR^ixediti chakita dhiyaa sha~NkitaH sha~NkareNa.
talpe kalpeta maa te matiriti hariNaa api aadareNaanuniitaH
paxiindras.h traayataaM naH phaNadhara mahiShii patra bha~Ngaa pahaarii.. 27

chhaayaa taarxyaanahiinaaM phaNamaNi mukura shreNi vispaShTa bimbaan.h
traaNaa pexaa dhR^ita sva pratikR^iti manasaa viixya jaataanu kampaH.
teShaaM dR^iShTvaa.atha cheShTaaH prati garuDa gaNaa sha~Nkayaa tu~NgaroShaH
sarpan.h darpoddhato naH shamayatu duritaM sarpa santaana hantaa.. 28

uchchhvaasaa kR^ishTa taaraagaNa ghaTita mR^iShaa mauktikaa kalpa shilpaH
paxa vyaadhuuta paatho nidhi kuhara guhaa garbha dattaa vakaashaH.
dR^iShTiM daMShTraagra duutiim pR^idhuShu phaNa bhR^itaaM preShayan.h utta maa~NgeShu
a~Ngai ra~Ngaani rundhannavatu pipatiShuH patriNaam.h agraNiir.h naH.. 29

aa vedhaH saudha shR^i~Ngaad.h anuparata gater.h aabhuja~Ngendra lokaat.h
shreNii bandhaM vitanvan.h xaNa pariNamitaalaata paata prakaaraH.
paayaannaH puNya paapa prachya maya punar.h garbha kumbhii nipaataat.h
paataalasya antaraale bR^ihati khagapater.h nirvighaato nipaataH.. 30

pratyagraa kiirNa tattat.h phaNa maNi nikire sha~Nkulaa koTi vakraM
tuNDaagraM saMxNuvaanaH kulagiri kaThine karpare kuurma bhartuH.
paataala xetra pakva dvirasana pR^itanaa shaali vichchheda shaalii
shailiiM naH sapta shailii laghimada rabhasaH sautu saadhviiM suparNaH.. 31

paryasyat.h pannagiinaaM yugapada samayaa narbhakaan.h garbhakoshaad.h
brahma stamba prakampa vyatiSha jadakhila udanvad.h unnidra ghoShaM.
chaxushchaxuH shrutiinaaM sapadi badhirayat.h paatu patriishvarasya
xipra xipta xamaabhR^it.h xaNa ghaTita nabhaH sphoTam.h aasphoTitaM naH.. 32

toya skandho na sindhoH samaghaTata mithaH paxa vixepa bhinnaH
paataalaM na praviShTaM pR^ithuni cha vivare rashmibhis.h tigma rashmeH.
taavad.h grastaahi vaktra xarita viShamaShii pa~Nka kastuuri kaa~NkaH
pratyaayaataH svayuuthyaiH sthita iti viditaH paatu patriishvaro naH.. 33

baddha spardhairiva svair.h bahubhirabhi mukhair.h eka kaNThaM stuvaane
tattad.h vishvopakaara praNayi suragaNa praarthita praaNa raxe.
paayaannaH pratyahaM te kamapi viShadharaM preShayaamiiti bhiite
saMdhitsau sarpa raaje sakaruNa maruNaanantaraM dhaama divyam.h.. 34

kvaapyasthnaa sharkaraaDhyaM kvachana ghanataraa sR^ikchhaTaa shiidhudigdhaM
nirmokaiH kvaapi kiirNaM viShayam.h aparato maNDitaM ratna khaNDaiH.
adhyaaruuDhaiH svavaareSh.h vaha maha mikayaa vadhya veShaM dadhaanaiH
kaale khelan.h bhuja~NgaiH kalayatu kushalaM kaadraveyaantako naH.. 35

4.pariShkaara varNakaH

vaame vaikunTha shayyaa phaNi pati kaTako vaasuki brahma suutro
raxennastaxakeNa grathita kaTitaTashchaaru kaarkoTa haaraH.
padmaM karNe.apasavye prathimavati mahaa padmamanyatra bibhrat.h
chuuDaayaaM sha~Nkha paalaM gulikamapi bhuje daxiNe paximallaH.. 36

vartyaabha svastikaagra sphuradaruNa shikhaa diipra ratna pradiipaiH
badhnadbhis.h taapam.h antarbahula viShamaShii gandha tailaabhi puurNaiH.
nityaM niiraajanaarthaiH nija phaNa phalakaiH ghuurNa maanaani tuurNaM
bhogair.h aapuurayeyur.h bhujaga kularipor.h bhuuShaNaani iiShaNaaM naH.. 37

a~Nga pratya~Nga liinaamR^itarasa visara sparsha lobaadi vaantaH
traasaad.h dhraasa anubandhaadiva sahaja mitho vaira sha~Nkotta ra~Ngaat.h.
rudraa gaaDhopa guuDhochchhvasana nibiDita sthaana yogaadi vaasmad.h.
bhadraaya syur.h bhajanto bhagavati garuDe gaaDhataaM guuDha paadaH.. 38

koTiire ratna koTi pratiphalitatayaa naikadhaa bhinna muurtiH
valmiikasthaan.h svayuuthyaanabhita iva nijair.h veShTanaiH kluptaraxaH.
xemam naH sautu hemaachala vidhR^ita sharanmegha lekhaanukaarii
rochishchuuDaala chuuDaamaNi ruraga nipoH eSha chuuDaa bhuja~NgaH.. 39

draaghiiyaH karNapaasha dyuti paribhavana vriiDayeva svabhogaM
samxipyaashnan.h samiiraM daravinata mukho niH shvasan.h mandamandam.h.
aasiidad.h gaNDabhitti pratiphalana miShaat.h kvaapi guuDhaM vivixuH
xipraM doShaan.h xipen.h naH khagapati kuhanaa kuNDalaH kuNDaliindraH.. 40

vaalaagra granthi bandha grathita pR^ithu shiro ratna sandar.h shaniiyo
muktaa shubhrodaraabho harimaNi shakala shreNi dR^ishyetaraaMshaH.
viShvagdambholi dhaaraa vraNa kiNa viShamottambhana stabdha vR^ittiH
vyaalaa haarasya hR^idyo haratu sa madagham haara darviikarendraH.. 41

vaikaxya sragvisheSha chchhuraNa pariNamachchhastra bandhaanu bandho
vaxaH piiThaadhi ruuDho bhujaga damayitur.h brahma suutraaya maaNaH.
ashraanta svaira nidraa virachita vividhochchhvaasa niH shvaasa vega-
xaamochchhuunaa kR^itirnaH xapayatu duritaM ko.api kadruu kumaaraH.. 42

shliShyad.h rudraa sukiirti stana taTa ghusR^iNaalepa sa~Nkraanta saara-
sphaara aamodaabhilaaSha unnamita pR^ithuphaNaa chakravaaLaabhi raamaH.
praayaH preyaH paTiiradruma viTapa dhiyaa shliShTa paxiindra baahuH
vyaahanyaad.h asmadiiyaM vR^ijina bharamasau bR^indasho danda shuukaH.. 43

grastaa nantar.h niviShTaan.h phaNina iva shuchaa gaaDhamaashliShya duHkhyan.h
xuNNaanekaH svabandhuun.h xudhamiva kupitaH piiDayan.h veShTanena.
vyaalas.h taarxyodarastho vipula galaguhaa vaahi phuutkaara vaatyaa
paunaH punyena hanyaat.h punarudara guhaa geha vaastavyataaM naH.. 44

gaaDhaa sakto garutmat.h kaTitaTa nikaTe rakta chaNDaatakaa~Nke
phakkat.h kaa~nchii mahimnaa phaNimaNi mahasaa lohitaa~Ngo bhuja~NgaH.
sattaa saaMsiddhikaM naH sapadi bahuvidhaM karma bandhaM nirundhyaad.h
vindhyaadryaaliina sandhyaa ghana ghaTita taTitkaanti chaaturya dhuryaH.. 45

5.adbhuta varNakaH

vegottaanaM vitaanaM vyajanam.h anuguNaM vaijayantii jayantii
mitraM nityaabhya mitraM yudhi vijayaratho yugya yogaanapexaH.
daaso niShparyu daaso danu tanaya bhido niH sahaaya sahaayo
dodhuuyeta asmadiiyaM duritam.h adharita araati paxa sva paxaiH.. 46

uxaa daxaantakasya skhalati valajitaH ku~njaraH kha~njariitiH
klaanto dhaatuH shakunto.anuga iti dayayaa saami ruddhasya do.api.
graaha grasta dvipendra xati bhaya chakitaa kuNTha vaikuNTha chintaa-
naasiirodaara muurtir.h naraka vihataye staad.h viha~Ngeshvaro naH.. 47

vegodvelaH suvelaH kimidamiti mitho mantrito vaanarendraiH
maayaa maanuShya liilaam.h abhi nayati harau labdha sevaa visheShaH.
vaidehii karNa puura stabaka surabhiNaa yaH samaa shleShi doShNaa
tR^iShNaa paariplavaanaaM sa bhavatu garuDo duHkha vaariplavo naH.. 48

dugdho danvat.h prabhuutaH svaka mahima pR^ithu viShNunaa kR^iShNanaamnaa
pi~nchhaa kalpaanukalpaH samaghaTi sudR^iDho yatpradiShtaH kiriiTaH.
viiro vairochanaastra vraNa kiNa guNitodagra nirghaata vaataH
sa~NghaataM sarpaghaatii sa haratu mahataaM asmad.h atyaahi taanaam.h.. 49

rundhyaat.h saMvarta saMdhyaa ghanapaTala kanat.h paxa vixepa helaa-
vaatuula aasphaala tuulaa~nchala nichaya tulaadheya daiteya lokaH.
aasmaakaiH karma paakair.h abhigata mahitaaniikam.h apratyaniikaiH
diivyan.h divyaapadaanair.h danuja vijayino vaijayantii shakuntaH.. 50

yatpaxasthaa trivedii triguNa jalanidhir.h la~Nghyate yadguNaj~naiH
vargas.h traivargikaaNaaM gatimiha labhate naathavad.h yat.h sanaathaH.
traikaalya upasthitaat.h sa triyuga nidhir.h aghaad.h aayataat.h traayataaM naH
traataanekas.h tridhaamnas.h tridasha ripu chamuu mohano vaaha nendraH.. 51

saikaaM pa~nchaashataM yaam.h atanuta vinataa nandanaM nandayiShyan.h
kR^itvaa maulau tadaaj~naaM kavi kathaka ghaTaa kesarii ve~NkaTeshaH.
taametaaM shiilayantaH shamita viShadhara vyaadhi daivaadhi piiDaaH
kaa~Nxaa paurastya laabhaH kR^itamitara phalaistaarxya kalpaa bhavanti.. 52

kavitaarkika siMhaaya kalyaaNa guNashaaline .
shriimate veN^kaTeshaaya vedaanta gurave namaH ..