Matapos na silá'y makapag-upuan
sa papag na siráng ang paá ay kulang,
binuksán ni Pedro't agad sinimulán
ang sanhing nag-udyók ng̃ kanyáng pagpanaw:
—Akó'y isáng bugtóng ni amá't ni iná
at batíd na ninyóng malaong ulila,
kaya ng̃a't nangyaring kahit hindi kaya
nitóng katawán ko, akó'y nagpaupá.
Gayón na ng̃a lamang ang isáng mahirap,
na walang mag-ampó't sukat na luming̃ap,
dapat ugaliin, ang butó, sa batak
kung ibig mabuhay at huwag masalát.
Bukód pa sa roon, ang taong may dang̃al
ay dapat batakin ang butó't magpagal,
at huwag mabuhay ng̃ hambáhambalang
ó kaya'y umasa sa mg̃a sugalan.
Kahit may salapi't nakaririwasa
kung ang pamumuhay ay pagalagala
at di ginagamit ang butó sa gawa,
ay tinatawag din namáng: hampáslupa.
Páhiná 25
Akó ay naglingkód, na bilang nag-aráw,
sa isáng gawaan ng̃ di kababayan,
ng̃uni't sa pagpasok ay may kasunduang
kung maraming gawa'y may upang katimbang.
Inihalál akóng magíng katiwala
sa isáng pulutóng niyóng manggagawa.
na kagaya ko ring pawang maralita
ng̃uni't lalong salát sa kaya at haka.
¡Mg̃a abang tao! ¿anong sasapitin?
súsunód na lamang sa bawa't sabihin,
kung busabusaang animo alipin
ay wala ng̃ kibó't mababa ang ting̃ín.
Paano'y, ang mangmáng, kahi't may matuwid,
ay umíd ang dila at pipi ang bibig;
laging nananang̃an sa tuntuning lihís
na kabaitan, daw, ang hindi pag-imík.
Sa gayón ng̃ gayó'y nákaugalian
ng̃ nang̃ang̃asiwa ang paglapastang̃an ...
waláng bigong kilos na hindi may tampál,
suntók, sikad, batok, sa munting magkulang.
¡O, gayón na lamang ang pag-alipusta
sa inuupahang mg̃a maralita!
ibayo't ibayo ang dagdág sa gawa
at sa upa namán ay baba ng̃ baba.
Datapwa't ang tao'y hindi makadaíng
pagka't natatakot na silá'y alisín,
dahil sa maraming kahit na gayonín
ay nakikiagáw, dahil sa kakanin.
Sa bawa't umalís na isáng pinasláng
ay sampu ang palít na nag-uunahán,
kahit na mababa ang upang ibigáy
ay tatangapín ding walang agam-agam.
Páhiná 26
Nakikita itó ng̃ lilong mayama't
ikinatutuwa ang pagayóng asal
ng̃ nagpapaupá, kaya't kadalasa'y
malaon mang lingkód ay di tinitingnán.
Sa munting magkulang ang kahi't na sino,
magíng matanda man ó kaya ay bago,
daglíng áalisin at tamád dikono
kahit na ang sanhi'y may sakít ang tao.
Ang ibig mangyari ng̃ namumuhunan
ay ibaibayo ang tubong mákamtán,
dapwa't ang katulong na puhunang pagál
ay huwag magtamó ng̃ milmá man lamang.
¿Paanong di gayón, ay hindi kabalát?
¡ang puhunang dayo ay walang pagling̃ap..!
¿anó kung mamatáy tayo ritong lahát
yumaman lang silá't magbalón ng̃ pilak?
¿Sa kanilá'y anó kung tayo'y masawi,
masasawi bagá ang kanilang lahi?
silá ay dayuha't dayo ang salapi,
kahit makaapí'y walang ng̃iming̃imi.